اهمیت حجاب وعفاف/حجاب مصونیت یا محدودیت

حجاب و پوشش نشانگر عفت است و عفت یکی از ارزش‌های وجود انسانی است و در کنار آن ارزش‌های فراوان دیگری نیز وجود دارد. این تلقی که اگر کسی حجاب داشت شخصیت کامل دارد و بی‌حجاب شخصیت خود را از دست داده است، مقبول و پسندیده نیست. حجاب و پوشش صحیح زنان یکی از عوامل بسیار مؤثر در حفظ خانواده است. زنی که خودسرانه جلوه‌گری کند، آتش هوس مردان را می‌افروزد و چشم و دل سبکسران را بی‌اختیار به دنبال خود روان می‌کند. هزاران پرونده جنایی و ناموسی، فحشا و روابط نامشروع بی‌شمار از عواقب تلخ بلای بی‌حجابی و بدحجابی است که گریبان دنیای امروز را گرفته است.
حجاب، حصار و حریم عفت زن و سنگر محکمی است که راه ورود فساد و هرزگی‌ها را سد می‌کند و به زن شخصیت و احترام می‌بخشد تا ملعبه شهوات و بازیچه بوالهوسی‌ها قرار نگیرد. در جامعه‌ای که زنانش با حجاب صحیح و پوشش کامل رفت و آمد کنند، جوانان هم با خاطری آرام به کار خود مشغول می‌شوند و دور از هر گونه تحریک بی‌جا و خیال خام، در زمان مناسب، با رضایت و خرسندی به تشکیل خانواده علاقمند می‌گردند و ازدواج می‌کنند.
حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این دو بُعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود؛ گاهی ممکن است بُعد اول باشد، ولی بُعد دوم نباشد، در این صورت نمی توان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.
در قرآن مجید بیش از ده آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد. یکی از این آیات، آیه ۵۹ سوره احزاب است:« یا ایهاالنبی قل لازواجک و بناتک و نساءالمومنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذین و کان الله غفورا رحیما» (ای پیامبر، به زنان و دخترانت و نیز به زنان مومنین بگو خود را بپوشانند تا شناخته نشوند و مورد اذیت قرار نگیرند. و خداوند بخشنده مهربان است.)
جلاب به معنای یک پوشش سراسری است؛ یعنی زن باید همه اندامش پوشیده باشد تا همچون گلی لطیف از دسترس هوسرانان مصون و محفوظ باشد.
هدف و فلسفه حجاب
هدف اصلی تشریع احکام در اسلام، قرب به خداوند است که به وسیله‌ی تزکیه‌ی نفس و تقوا به دست می آید: ‌‌‌‌‌‌‍‍
از قرآن کریم استفاده می شود که هدف از تشریع حکم الهی، وجوب حجاب اسلامی، دست‌یابی به تزکیه‌ی نفس، طهارت، عفت و پاکدامنی است. حجاب و پوشش زن به منزله‌ی یک حاجب و مانع در مقابل افراد نامحرم است که قصد نفوذ و تصرف در حریم ناموس دیگران را دارند.
بررسى رابطه حجاب با سلامت روانى زنان
شکى نیست که حجاب و پوشش تأثیر زیادى بر روح و روان زن دارد. عفاف و پوشیدگى براى زن همچون سد و حفاظى است که در سایه آن از هر ذلّت و تحقیرى در امان مى ماند. دین اسلام با واجب کردن حجاب، مى خواهد زن بازیچه دست شهوت پرستان نباشد و ارزش او به میزانى تنزّل نکند که تنها وسیله اى شود براى اطفاء شهوت ها.
زن به دلیل این که عواطف و احساسات قوى ترى نسبت به مرد دارد، از نظر روانى نفوذ پذیرتر از مرد است و در بین عوامل بیرونى، بیشتر از مرد متأثّر مى شود. این تأثّر و نفوذپذیرى وقتى از سوى شوهر باشد، باعث مى شود وحدت و یگانگى روانى زن حفظ شود، اما وقتى از چند منبع باشد (و آن زمانى است که زن بدون حجاب در اجتماع مردان نامحرم حاضر مى شود،) به آسانى تحت تأثیر روانى و عاطفى آنان قرار مى گیرد و وحدت روانى او از بین مى رود و با از بین رفتن وحدت روانى، دچار اضطراب و آشفتگى مى شود (حجاب از دیدگاه روانشناسى).
اثر مهم حجاب براى زن، طهارت و پاکى قلبى است که مقدمه اى براى رسیدن به سلامت قلبى (قلب سلیم) است و از آن در روانشناسى به «سلامت روانى» تعبیر مى شود.
در روایات نیز به تأثیر روانى حجاب بر زن اشاره شده است. امام على (علیه السلام) در وصیّت خود به امام حسن (علیه السلام) مى فرماید: «وَاکْفُفْ عَلَیْهِنَّ مِنْ اَبْصارِهِنَّ بِحِجابِکَ اِیّاهُنَّ، فَاِنَّ شِدَّهَ الْحِجابِ اَبْقى عَلَیْهِنَّ.»؛ (زنان را) در پرده حجاب نگاه دار تا نامحرمان را ننگرند، زیرا که سخت گیرى در پوشش، عامل سلامت و استوارى آنان است. (نهج البلاغه نامه ۳۱)
همچنین آن حضرت در حدیث دیگرى مى فرماید: «صِیانَهُ الْمَرْاَهِ اَنْعَمُ لِحالِها وَ (اَدْوَمُ) لِجَمالِها»؛ پوشش و حجاب براى حال زن بهتر است و سبب دوام زیبایى او مى شود. (مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۵۵)؛ منظور از حال زن در این حدیث، وضعیت روانى اوست که رعایت حجاب سبب تعادل آن مى شود. و نیز پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله) مى فرماید: «خَیْرُ نِسائِکُم اَلْعَفیفَهُ»؛ بهترین زنان شما زنان پاکدامن و عفیف اند. (الکافى ۱۳۶۷، ج ۵، ص ۳۲۴)؛
در یک بررسى ساده مى توان به طور جزئى تر به آثار حجاب در سلامت روانى زن پى برد.
در این جا به بعضى از آثارى که حجاب در سلامتى و آرامش روانى زنان دارد، اشاره مى کنیم.
۱- امنیت
اگر انسان ها در زندگى روزمرّه خود و در کوچه و خیابان، محل کار، تحصیل و حتى داخل منزل احساس امنیت نکنند و دائما در ترس و دلهره باشند، به تدریج دچار اضطراب مى شوند. در این میان زنان به دلیل ویژگى هاى شخصیتى و موقعیت اجتماعى شان، آسیب پذیرى بیشترى دارند و طبعا نیاز بیشترى به امنیت دارند. زیرا در بین جوامع بشرى همیشه مردانى وجود دارند که به جهت نداشتن تربیت صحیح انسانى، به دنبال فرصتى هستند تا زنان را مورد سوء استفاده هاى جنسى قرار دهند و یا حداقل مردانى که زمینه هاى انحرافى در آنها وجود دارد، و به تعبیر قرآن «فِى قَلْبِهِ مَرَض» (احزاب، ۳۲) یعنى بیمار دل هستند، با دیدن کوچک ترین محرّک جنسى، عنان اختیار را از کف داده و نسبت به زنان بى حرمتى روا مى دارند. آیه ۵۹ سوره احزاب (که قبلا به آن اشاره شد) بر پوشش زنان به عنوان حفاظ در مقابل آزار و اذیت دیگران تأکید دارد.
۲- ارزشمند شدن زن
یکى دیگر از ثمرات حجاب براى زن، گران بهاتر شدن او براى مرد و در نتیجه، به وجود آمدن عشق است که لذّت بخش ترین عواطف انسانى است. نیاز به دوست داشتن و محبوب دیگران واقع شدن، همچنان که «مزلو» روانشناس غربى در سلسله مراتب خود به آن اشاره کرده، یکى از نیازهاى مهم هر انسان است. میزان این نیاز در زنان بیش از مردان است؛ زیرا موجودیت روانى و شخصیتى زن به این است که مورد توجّه و محبت دیگران، به ویژه نزدیکانش مثل پدر، مادر، شوهر و فرزندان واقع شود، به طورى که اگر این جایگاه را نداشته باشد امید خود را در زندگى از دست مى دهد؛ به عبارت دیگر، شکست در عشق، شکست در همه چیز اوست.
اگر زنان مورد بى مهرى و بى توجهى قرار گیرند و یا تحقیر شوند، بیش از دیگران در معرض ناراحتى ها و مشکلات روانى قرار مى گیرند و سلامت روانى خود را از دست مى دهند. آنان زمانى مى توانند این نیاز را در خود تأمین کنند که ارزش واقعى خود را به عنوان یک انسان از دست ندهند. مسئله مهم این است که زن از چه راهى مى تواند ارزش واقعى خود را حفظ کند؟ اسلام و سایر ادیان الهى بهترین عامل حفظ ارزش زن را «حجاب» مى دانند. بى تردید حجاب و خوددارى هاى ظریفانه زن، او را در نظر مرد محبوب مى کند و مرد را آماده فداکارى و جان فشانى براى او مى کند. در واقع نقش مهم حجاب براى زن حفظ جایگاه معشوقیت اوست. موانعى که حجب و عفّت زنان در برابر شهوت مردان ایجاد کرده، خود عاملى است که عاطفه و عشق شاعرانه را پدید آورده و ارزش زن را در چشم مرد بالا برده است. (تاریخ تمدن، ج ۱، ص ۶۰).
۳- تعدیل غریزه خودنمایى و تبرّج
پوشش و حجاب به دلیل اینکه نقش اساسى در متعادل کردن غریزه خودنمایى و تبرج زن دارد، عامل مهمى براى جلوگیرى از بخش بزرگى از اضطراب ها و دغدغه هاى فکرى زن محسوب مى شود، زیرا آزادى زن در خودآرایى و به نمایش گذاردن جلوه هاى زنانه در جامعه، باعث افراط در تجمّل و توجّه به زیبایى هاى ظاهرى مى شود، که این توجه افراطى مى تواند سبب بروز اختلال هاى روانى در زن شود.
توضیح این که وقتى زن مکشوف و آرایش کرده در بین مردان ظاهر مى شود، طبعا عده اى خوششان مى آید و او را مورد تحسین و تکریم (ظاهرى) قرار مى دهند. به همین جهت دائما سعى مى کند وضع ظاهرى خود را طورى قرار دهد که بیشتر مورد پسند آنها واقع شود. معمولاً این گونه زنان و دختران براى اینکه زیباتر شوند، هر روز وقت زیادى را صرف آرایش و تقلید از مدهاى جدید مى نمایند. این روند مى تواند ناراحتى هاى روانى زیادى را براى آنان ایجاد کند و به دلیل اینکه همیشه کارها به دلخواه پیش نمى رود، باعث بروز نگرانى هایى براى آنها مى شود.
۴- محافظت از عواطف انسانى زن
یکى از تفاوت هاى آشکار بین زن و مرد تفاوت در میزان عواطف و احساسات است. خداوند متعال احساسات و عواطف زن را قوى تر و متنوع تر از مرد قرار داده است. نقش این عواطف در زندگى انسان بسیار مهمّ و حیاتى است به طورى که بدون وجود آن، ادامه زندگى ناممکن مى شود. آنچه در اینجا توجّه به آن بسیار حائز اهمیّت است، این است که چگونه باید از این منبع بسیار با ارزش حفاظت کرد و در رشد و گسترش آن کوشید تا خرابى و فساد در آن راه نیابد و نسل بشرى متضرّر نگردد؟ اسلام با واجب کردن حجاب، بهترین راه را براى حفظ و بقاء عواطف و احساسات با ارزش و انسانى زن تعیین کرده است. عواطفى که اگر در زن نابود شود نه تنها هسته روانى زن را تهدید مى کند و او را دچار مشکلات روانى حادّ مى کند، بلکه جامعه انسانى را نیز به نابودى مى کشاند.
۵- پایبندى به اصول اخلاق انسانى
یکى از ضرورى ترین نیازهاى بشریت در رسیدن به سلامت روانى، اخلاق و پایبندى به اصول آن است. انسان زمانى مى تواند به سلامت و آرامش روانى برسد که در سایه ایمان و اخلاق زندگى کند. حفظ اخلاق و ایمان جوامع و برقرارى صلح و صفا بستگى زیادى به حفظ حجاب و حریم زن و مرد دارد. اینجاست که ما مى توانیم به ارزش حجاب و پوشش زن پى ببریم و آن را به عنوان عاملى مهم در حفظ اخلاق و راهى براى رسیدن به سلامت روانى زنان و بالتبع سایر افراد محسوب کنیم.
۶- حفظ استوارى خانواده
یکى دیگر از آثار و فواید حجاب که در سلامت روانى زنان تأثیر دارد، نقشى است که در پایبندى همسران به پیمان مقدّس ازدواج دارد. زیرا حجاب و پوشش باعث مى شود زن از نگاه هاى آلوده مردان هوس باز و گرفتار شدن به دام عشق هاى آزاد محفوظ بماند و به زندگى و خانواده خود وفادار باشد. از طرف دیگر شیوع بى حجابى و بى بندوبارى، باعث مى شود شوهران به جاى توجّه و محبت به همسران شان، به دنبال لذّت جویى از زنان آرایش کرده کوچه و بازار باشند و زنان نیز از جلوه گرى و طنّازى براى به دام انداختن مردان بیگانه، ابایى نداشته باشند و در نتیجه عشق و علاقه بین همسران از بین رفته و باعث فروپاشى خانواده شود.
به نکات زیر توجه نمایید:
۱٫ رعایت دستورات الهی سبب می گردد مورد توجه ویژه او قرار بگیریم.
۲٫ ما وظیفه داریم به وظیفه و کاری که به عهده ی ما است، درست عمل کنیم. ضمناً به این ظاهر به اندازه ظاهر توجه کنیم، و دل دادگی ما به آن باطن باشد، زیرا او است که گشایش در کارها را می دهد؛ « وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً؛ و کسى که از خدا بترسد خدا برایش راه نجاتى از گرفتاریها قرار مى دهد». طلاق/۲٫
۳٫ با بندگان مومن خدا ارتباط داشته باشیم.
۴٫ آگاهی خود را نسبت به هر کاری که می خواهیم انجام دهیم افزایش دهیم.
کتاب جهت مطالعه ای بیشتر؛
کتاب حجاب شهید مطهری(ره).
در پایان توجه شما را به یک نکته دیگر جلب می کنم : همان طور که بقیه واجبات داراى مراتب مختلفى مى باشند حجاب نیز داراى مراتب متوسط، خوب و خوب تر است و چادر حجاب برتر بانوان محسوب مى گردد. داشتن حجاب کامل ، پیروی از فرهنگ قرآن (سوره احزاب، آیه ۵۹) و اقتدا به بهترین زن عالم حضرت فاطمه زهرا(س) است و به همین دلیل نشانه تمدن، آگاهی و رشد فرهنگی است پس در انتخاب خود ثابت قدم باشید.بنابراین اگر مطالعات خودتان را در زمینه ارزش و اهمیت و جایگاه حجاب و عفت بیشتر کنید و به این امر مهم یاور قلبی و یقینی پیدا کنید هرگز در برابر دیگران احساس حقارت و ضعف نخواهید کرد. پس هرچه بیشتر آگاهی و شناخت خود را از این صفت یعنی عفاف و حجاب و آثار ارزشمند روانشناختی و اخلاقی آن عمق ببخشید تا همراه با یک باور قلبی و یقینی پای بند آن باشید مطمئن باشید راهی که تا کنون داشته و دارید خطا نبوده . فقط باید آن را باور کنید و ثابت قدم بمانید و از وسوسه های شیطانی خود را دور نگه دارید.
در پایان توصیه می کنیم نامه یک زن نویسنده مسیحی به زنان مسلمان را بخوانید تا به ارزش کاری که می کنیم واقف شوید. موفق باشید.:
امه یک زن مسیحی (جواَنا فرانسیس) به زنان مسلمان
جواَنا فرانسیس از بنیانگذاران Feminenza میباشد. وی متولد کاناداست، دوران جوانی خود را در لهستان سپری کرد، پس از فارغ التحصیلی در دانشگاه ورشو به مدت ۸ سال در حرفه روزنامه نگاری تآتر و رادیو فعالیت کرد در سال ۱۹۷۴ برای آزادی زنان به انگلستان سفر کرد در سال ۱۹۸۳ با ماریا نوبلبا (از مؤسسین Feminenza) آشنا شد در سال ۲۰۰۰ به کانادا سفر کرد و با فعالیت ۱۵ ساله خود توانست بنیاد Feminenza را تاسیس کند وی هم اکنون در آمریکا با همسرش دیوید زندگی میکند
متن نامه:
در میان تهاجمات اسرائیل در لبنان و جنگ ترور صهیونیست‌ها، اکنون مسائل جهانی به موضوع اصلی خانواده‌های آمریکایی بدل شده است.من کشتار مرگ و نابودی را که در لبنان اتفاق افتاده می بینم اما من چیز دیگری را هم می بینم
من تو را میبینم…
من نمی توانم کمکی بکنم اما می ببینم که تقریبا هر زنی بچه ای بغل کرده یا اطراف او بچه هایی هستند. می بینم هرچند آنها پوششی محجوبانه دارند لیکن هنوز زیباییشان می درخشد . اما این فقط زیبایی بیرونی نیست ، که متوجه آن می شوم.
من چیزی عجیب در درون خود احساس می کنم :
غبطه می خورم…
اما نمیتوانم چیزی بگویم ؛ فقط قدرت ، زیبایی، عفت و بیش از همه رضایت و شادی تو را تحسین می کنم. آری ، عجیب است اما به ذهن من خطور می کند که تو هر چند تحت بمباران اما از ما ، خوشحالتری.
چرا که تو هنوز زندگی طبیعی یک زن را داری . شیوه ای که زنان از ابتدا همواره چنین زندگی میکردند . در غرب هم تا دهه ۱۹۶۰ اینچنین معمول بود، تا اینکه به وسیله دشمنی مشترک بمباران شدیم.
از طریق وسوسه
اما ما با مهمات واقعی بمباران نشدیم ، بلکه با فساد اخلاقی و نیرنگ آلود و زیرکانه از طریق وسوسه بمباران شدیم.
آنها به جای استفاده از بمب افکن ها و جنگنده های امریکایی ، ما را از هالیوود بمباران کردند. آنها می خواهند بعد از آنکه از بمباران زیرساختهای کشورهای شما فارغ شدند، شما را نیز اینگونه بمباران کنند . نمی خواهم این برای تو هم اتفاق بیافتد. تو هم احساس خفّت خواهی کرد همانطور که ما می کنیم. تو می توانی از این بمبارانها دوری کنی ، اگر لطف کنی ، و به ما که از نفوذ شیطانی آنها تلفات جدی داده ایم، گوش کنی.
برای اینکه هر چیزی که از هالیوود می بینی ، مشتی دروغ است ، تحریف است، دود و آینه ها
[اصطلاح smoke and mirrors دود و آینه ها در زبان انگلیسی بنابر فرهنگ لغت های انگلیسی من جمله Random House Dictionary نیرنگی ست ماهرانه که حقایق را تیره و تار ساخته و تحریف می کند مانند استفاده شعبده باز از حقه های شعبده بازی با استفاده از ابزاری چون آینه و دود ] .
آنها روابط نا مشروع را تحت عنوان سرگرمی بی ضرر جلوه می دهند ، برای اینکه هدف آنها انهدام اساس اخلاق جوامعی است که تشعشعات و امواج برنامه های سمّی شان را به آنان مخابره می کنند .
ملتمسانه از تو می خواهم سم آنها را نخوری . وقتی که از آن خوردی، هیچ پاد زهری برای آن نیست !! ممکن است نسبتاً بهبود بیابی ، اما هرگز همچون قبل نخواهی شد. بهتر است کاملاً از این سم دوری کنی ، تا اینکه به دنبال شفا از آسیبهای که بوجود می آورد باشی .
آنها سعی دارند، با فیلم ها و نماهنگهای شهو ت انگیز ، به دروغ ما زنان امریکایی را شاد و راضی نشان دهند ، مفتخر به لباس پوشیدن چون هر زه ها و قانع بودن به نداشتن خانواده ؛ و تو را اینچنین وسوسه می کنند .
اکثر ما شاد نیستیم، به من اعتماد کن ! میلیون ها نفر از ما داروهای ضد افسردگی مصرف می کنیم ، از شغلهایمان متنفریم و شب ها به خاطر مردانی که می گفتند دوستمان دارند، ولی حریصانه از ما سوءاستفاده می کنند و میروند ، گریه می کنیم.
آنها می خواهند خانواده های شما را از بین ببرند و شما را متقاعد کنند که فرزندان کمتری داشته باشید . آنها با جلوه دادن ازدواج به عنوان شکلی از بردگی ، مادری به عنوان نفرین ، و با جلوه دادن با حیا بودن و پاک ماندن به عنوان عقب افتادگی و اُمُلی چنین می کنند . آنها می خواهند خودت ، ارزش خودت را پایین آوری و ایمان و اعتقاداتت را از دست بدهی . آنها مانند شیطانی هستند که [آدم و حوا] را فریب دادند ، تو فریب نخور!
برای خودت ارزش قائل باش : من تو را به عنوان گوهر گران قیمت، طلای ناب ، یا مروارید گرانبها می بینم، (برگرفته از انجیل متی ۱۳ :۴۵).
همه ی زنان مرواریدهای گرانبهایی هستند، اما برخی از ما در مورد ارزش پاکدامنیمان فریب خوردیم. عیسی گفت : “آنچه مقدس است ، به سگان مدهید و مرواریدهای خود را پیش خوک وحشی نیاندازید، مبادا آنها را پایمال کنند و برگشته ، شما را بدرند.” (متی فصل ۷ عبارت ۶ )
مرواریدهای وجودیمان بسیار گرانبها هستند ، اما آنها می خواهند به ما بقبولانند که بی ارزش اند. ولی باورم کن! هیچ جایگزینی برای این نیست که بتوان در آیینه نگاه کرد و بازتاب پاکدامنی ، نجابت و عزت نفس خود را در آن دید . مُدهایی که از زیر دست خیّاطان غربی بیرون می آیند برای این طراحی می شوند که به تو بقبولاند که ارزشمندترین سرمایه تو ، جذابیت جسمی توست . اما لباسهای عفیف تو و حجاب تو درواقع پرجاذبه تر از هر مُد غربی است، برای اینکه آنها تو را به صورت اسرارآمیزی پوشانده اند و عزت نفس و اعتماد به نفس تو را جلوه می دهند .
جاذبه های جسمانی زن باید از چشمان بی لیاقت پوشانده شود، البته این باید هدیه ای باشد از طرف تو برای مردی که تو را آنقدر دوست دارد و برایت احترام قائل است ، که با تو ازدواج می کند . و از آنجا که مردان شما مرد اند و با غیرت و دلاور ، حق آنان نیز چیزی کمتر از بهترینی که تو عرضه کنی نیست . مردان ما دیگر حتی پاکدامنی نمی خواهند، آنها دُرّ گرانبها را درک نمی کنند ؛ آنها سنگ مصنوعی پر زرق و برق را انتخاب می کنند تا آن را نیز [پس از سوءاستفاده] رها کنند!
گوهربارترین سرمایه های تو زیبایی درونی ات ، نجابتت ، و آنچیزی ست که تو را تو کرده است. اما متوجه شدم برخی زنان مسلمان از حدود تجاوز می کنند و حتی در حین حجابشان سعی دارند تا جایی که ممکن است مانند غربی ها شوند (قسمتی از موهایشان نشان داده می شود[آرایش داشته باشند و …] ).
چرا تقلید کنید از زنانی که به خاطر عفت و پاکدامنی ازدست رفته شان پشیمان اند یا به زودی پشیمان خواهند شد؟
هیچ جبرانی برای آن ازدست رفته نیست. شما الماس های بی عیب هستید. نگذارید آنها شما را بفریبند و تبدیل به سنگ بدلی شوید . زیرا که هر آنچه شما در مجلات مد و تلویزیون های غرب می بینید، دروغ است . این دام شیطان است . طلا نمای ابلهان است. تنظیم ونشر از محبوبه قربانی